Jesús ma, ni kaxtnuꞌu ya nde a kanuu‑ka ja saꞌa o kivi ni tatnuni Suꞌsi ma ja ma jin satniñu ñayii ma
12
Te kivi yukan,
in kivi ni tatnuni Suꞌsi ma ja ma jin satniñu ñayii ma kúu,
te kuaꞌan Jesús ma in neꞌun itu.
Te tee ka ndikin ya ma,
ka kokon de,
te ka tnuꞌu de yoko triu ma,
te ka jaa de kuan koo de.
2 Te tee ka kuu fariseo ma chi ni ka jini de,
te saꞌa ka jiñaꞌa de ya:
―‍¡Kondeꞌya ni ja tee ka ndikin ñaꞌa maa ni a,
ka saꞌa de ja masu kuu saꞌa o kivi ni tatnuni Suꞌsi ma ja ma jin satniñu o a!
―‍ka kuu de ka jiñaꞌa de.
3 Kovaa maa ya chi jiñaꞌa ya:
―‍¿Ñatuu nama ni ka kaꞌvi ni sukan ni ka saꞌa David ma jiꞌin tee ka ndikin tnaꞌa jiꞌin de ma in jichi ma?
Vaa ñatuu ndenu jin niꞌi de ja jin kaa de ma,
te ka kokon xeen de ma.
4 Te ni kenda David ma veꞌe Suꞌsi ma,
te ñatuu nawa iyo ja jin kaa de ma,
te kuiti ni ka jaa de xtatila iyo nuu Suꞌsi ndija ma,
te vitna ja maa‑ni tee ka kuu sutu ma kuu jin kaa ma.
5 ¿Te ñatuu nama ni ka kaꞌvi ni sukan ni tatnuni Moisés ma?
Vaa ni tatnuni de ja kivi ni tatnuni Suꞌsi ma ja ma jin satniñu o ma,
te tee ka kuu sutu ma ja ka jinukuechi de ini veñuꞌu kaꞌnu ma,
kuu jin saꞌa maa de ja masu kuu jin saꞌa ñayii ma,
te ñatuu na kuechi jin kuiso de ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
6 Te saꞌa jiñaꞌa tna ya:
―‍Yaꞌa iyo sa,
te saña chi kanuu‑ka sa sana veñuꞌu kaꞌnu ma.
7 Kovaa ndijin chi jâ ni ka xtekuechi ni tee ñatuu na ja uꞌvi ni ka saꞌa de ma,
vaa ñatuu ka jakuꞌni ini ni nawa kúni kaꞌan tnuꞌu ndee nuu tnuꞌu Suꞌsi ma ja káꞌan saꞌa ma:
“Masu kúni sa ja jin taa ni in kiti ja jin kaꞌmi ni nuu sa a.
Suꞌva kúni sa ja na jin kundaꞌvi ini ni tnaꞌa ni ma.”
8 Vaa saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a,
iyo sa ja tatnuni sa siki ja kivi ni tatnuni Suꞌsi ma ja ma jin satniñu ñayii ma ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
In kivi ni tatnuni Suꞌsi ma ja ma jin satniñu ñayii ma, ni ndasavaꞌa Jesús ma in tee ni yichi ndaꞌa de
9 Kuaꞌan Jesús ma,
te ni kivi ya ini veñuꞌu luluu kátuu ñuu de ma.
10 Te yukan yinee in tee,
te in ndaꞌa de ma chi ni yichi i.
Te jaku tee ñatuu ka kunimani nuu Jesús ma,
ka jitotnuni de ya,
te saꞌa ni ka jikan‑tnuꞌu de ya:
―‍¿Vaꞌa‑ni ja ndasavaꞌa o ñayii ma kivi ñatuu ka satniñu o ma?
―‍ka kuu de ka jiñaꞌa de.
Sukan ni ka jiñaꞌa de,
sukan‑vaꞌa xi ma kuu naxe jin xtekuechi de ya.
11 Kovaa Jesús ma,
jiñaꞌa ya:
―‍Te ndijin,
nú in tnaꞌa maa ni ma,
te iyo in‑ni ndikachi de ma,
te kêe ti in yavi kivi ni tatnuni Suꞌsi ma ja ma jin satniñu o ma,
kuiti kiꞌin de jin nu tava de ti.
12 ¿Te masu ndee yaꞌvi xeen‑ka in ñayii ma sana in ndikachi ma?
Chukan kúu ja kuu jin saꞌa o ja vaꞌa kivi ni tatnuni Suꞌsi ma ja ma jin satniñu o ma ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
13 Sani te jiñaꞌa ya tee ni yichi ndaꞌa ma:
―‍Ndaskuili ni ndaꞌa ni a ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
Te tee yukan chi ni ndaskuili de ndaꞌa de ma,
te ni nduvaꞌa sukan iyo vaꞌa in‑ka ndaꞌa de ma.
14 Kovaa nuu ni ka nde koo tee ka kuu fariseo ma,
te ni ka kejaꞌa de ka ndatnuꞌu tnaꞌa de naxe jin kaꞌni de Jesús ma.
Jesús ma kúu iya ni kaji maa Suꞌsi ma ja kaxtnuꞌu ya naxe jani ini maa Suꞌsi ma
15 Te ni jini Jesús ma sukan ka ndatnuꞌu de ma,
te chukan kúu ja ni kee siin ya,
te kuaꞌan ya in‑ka ichi.
Te ni ka ndikin ñaꞌa kuaꞌa xeen ñayii,
te ni ndasavaꞌa ya ndaka ñayii ka kuꞌu ma.
16 Te ni tatnuni ya nuu i ja máko jin kaꞌan i ja sukan ni saꞌa ya ma,
sukan‑vaꞌa ñatuu na in kuni.
17 Sukan ni saꞌa ya,
sukan‑vaꞌa ko kuu sukan ni kaꞌan Isaías tee ni yo ndakaxtnuꞌu tnuꞌu ni yo waꞌa Suꞌsi ma nuu saꞌa ni kaꞌan de ma:
18 Iya yaꞌa kúu iya jinukuechi nuu sa a,
te ni kaji sa ya,
te kútoo sa ya,
te játna ini sa sukan saꞌa ya ma.
Te Xtumani maa sa a koo jiꞌin ya,
te kaxtnuꞌu ya nuu ñayii masu ñuu Israel ya ka kuu i ma
sukan ndakan ndaa sa kuenda nuu ñayii ma.
19 Te masu kanaa ya jiꞌin ñayii ma,
te ni masu kayuꞌu ya nuyaꞌvi ma,
sukan‑vaꞌa ñatuu na in kuni.
20 Masu kaꞌnu ya ndoo yi kueꞌe ja sani te tnaꞌnu tnu ma,
ni masu ndaꞌva ya ñuꞌu viviꞌi‑nka‑ni nduꞌva i ja sani te ndaꞌva i ma,
nú masu ja onde ko kuu sukan káꞌan tnuꞌu ndaa tnuꞌu ndija ya ma,
te kundee ya nuu ja uꞌvi ma.
21 Te ñayii masu ñuu Israel ka kuu i ma,
jin kukanu ini i maa ya.
Saꞌa ni kaꞌan tee kúu Isaías ma.
Ni kaxtnuꞌu Jesús ma naxe ndoꞌo ñayii káꞌan ndevaꞌa ja kuu Xtumani Ndios ma
22 Sani te ni ka kenda koo i nuu ya ma jiꞌin in tee yinee ñaꞌa in tachi,
te ni saꞌa i ja ni ndukuaa de,
te káꞌan titete de.
Te Jesús ma,
ni keneꞌe ya tachi ma,
te ni ndasavaꞌa ya de,
te ni kuu ni ndakondeꞌya de,
te ni kuu ni ndakaꞌan vaꞌa de.
23 Te ndaka ñayii ma,
ni ka saꞌvi‑nka ini i ja sukan ni kuu ma,
te ka kaꞌan i:
―‍Tee yaꞌa,
¿masu Saꞌya tata tee kúu David ma kúu de?
―‍ka kuu i ka kaꞌan i.
24 Kovaa ni ka jinisoꞌo tee ka kuu fariseo ma sukan ni saꞌa ya ma,
te ka kaꞌan de:
―‍Tee yaꞌa chi masu maa de kéneꞌe tachi ma ini anua ñayii ma.
Chi Beelzebú suchi tátnuni nuu ndaka‑ka tachi ma kúu suchi waꞌa tee yaꞌa tnuꞌu ndee tnuꞌu ndatnu ja kéneꞌe de tachi ma ―‍ka kuu de ka kaꞌan de.
25 Kovaa Jesús ma chi ni jinitnuni ya sukan ka jani ini de ma,
te jiñaꞌa ya:
―‍Vaa nú in ñuu,
te ka iyo nanimaa ñayii ka ndakiti ini nuu tnaꞌa ma,
te ¿naxe kuu jin koo kaꞌnu ndaka i ma?
Te suni maa i kúu jiꞌin ñayii ka iyo in‑ni veꞌe ma,
te nú jin ko ndakiti ini nuu tnaꞌa i ma,
te ¿naxe kuu jin koo kaꞌnu ndaka i?
26 Sukan tna kúu tachi ma,
nuna keneꞌe i tnaꞌa maa i ma ini anua ñayii ma chi masu kundee i tatnuni i nuu ñayii ma,
sukan kúni i ma.
27 ’Te nú sukan ka kaꞌan ni ja saꞌa saña,
¿te tee ka ndikin ñaꞌa ndijin a,
na in waꞌa tnuꞌu ndee tnuꞌu ndatnu ja ka keneꞌe de tachi ma?
Maa de na jin ndakaꞌan,
vaa nú Suꞌsi ma waꞌa tnuꞌu ndee tnuꞌu ndatnu ja ka saꞌa de sukan ma,
chi ndátuu ja ndijin chi masu ka jini ni ja ka kaꞌan ni a.
28 Kovaa maa Xtumani Ndios ma táa tnuꞌu ndee tnuꞌu ndatnu ja kéneꞌe sa tachi ma.
Te saꞌa,
te jin kuni ni ja jâ ni kenda ja tátnuni Suꞌsi ma.
29 ’Ñatuu ni‑in ñayii ja kuu kivi i ini veꞌe kaꞌnu nevaꞌa in tee ndatnu xeen te ndaxtandee i nawa ni sakuiꞌna tee ndatnu xeen ma,
nú masu ja xinañuꞌu‑ka kuꞌni i de.
Te onde sukan,
sana kuu ndaxtandee i nawa ni sakuiꞌna de ma.
Sukan ndáxtandee sa ñayii ni sakuiꞌna ñaꞌa tachi ma.
30 ’Chukan kúu ja nú na in ñatuu iyo jiꞌin sa chi ñatuu kúnimani i nuu sa,
te nú na in ñatuu ndáxtutu jiꞌin sa,
chi suꞌva jatenuu i.
31 ’Chukan kúu ja káꞌan sa:
Suꞌsi ma chi sakanu ini ya ndaka kuechi ñayii ma jiꞌin ndaka ja uꞌvi ka kaꞌan i ma,
nuna jin ndakani jin ndakaꞌvi ini i.
Kovaa ñayii ka kaꞌan ndevaꞌa ja kuu Xtumani Ndios ma chi masu sakanu ini ya i.
32 Te Suꞌsi ma,
sakanu ini ya nuu ñayii ka kaꞌan ndevaꞌa ja kuu saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a,
kovaa masu sakanu ini ya ñayii káꞌan ndevaꞌa ja kuu Xtumani Ndios ma,
ni a tiempu yaꞌa ni a kivi kiꞌin o ma.
33 ’Chukan kúu ja jin ndasaꞌa maa ni kuenda.
Vaa nú yutnu kuiꞌi vaꞌa kúu tnu,
chi waꞌa tnu ndeꞌya vaꞌa.
Te nú masu yutnu kuiꞌi vaꞌa kúu tnu,
te masu kuaꞌa tnu ndeꞌya vaꞌa.
Chukan kúu ja onde kuun ndeꞌya tnu ma,
te kuni o nú yutnu kuiꞌi vaꞌa kúu tnu xi ñaꞌa.
34 ¡Kovaa ndijin chi saꞌya tata koo ma ka kuu ni!
Vaa ini anua ni a ka ñuꞌu chitu ja uꞌvi,
te chukan kúu ja masu kuu jin kaꞌan ni tnuꞌu vaꞌa.
Vaa ja ñuꞌu chitu ini anua o ma kúu ja káꞌan yuꞌu o a.
35 Vaa ñayii vaꞌa ma,
ka kaꞌan i tnuꞌu vaꞌa,
vaa tnuꞌu vaꞌa ka ñunee ini anua i ma.
Te ñayii ka kaꞌan ja uꞌvi ma,
sukan ka kaꞌan i,
vaa ja uꞌvi ma ka ñunee ini anua i ma.
36 ’Káꞌan sa nuu ni ja kivi kaꞌnde Suꞌsi ma tniñu ñayii ma,
chi ndakan ya kuenda ndaka tnuꞌu ni ka kaꞌan ndevaꞌa ñayii ma.
37 Vaa ja tnuꞌu káꞌan ni ma,
te ndatuu maa ni nú ñayii saꞌa ja vaꞌa kúu ni te koo vaꞌa ni xi ñayii saꞌa ja uꞌvi kúu ni te ndachunaa maa ni ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
Ñayii masu ka saꞌa ja vaꞌa ma, ni ka jikan i in milagru
38 Sani te jaku tee ka skuaꞌa tnuꞌu ni yo ndakaxtnuꞌu Moisés ma jiꞌin tee ka kuu fariseo ma,
ka jiñaꞌa de:
―‍Teskuaꞌa,
ka kuni sa ja na saꞌa ni in milagru ―‍ka kuu de ka jiñaꞌa de.
39 Kovaa Jesús ma,
jiñaꞌa ya:
―‍Ñayii tiempu yaꞌa,
masu ka saꞌa i ja vaꞌa.
Ka jikan i in milagru,
kovaa masu kuaꞌa Suꞌsi ma milagru ka jikan i ma,
vaa jâ ni ka jini i milagru ni saꞌa ya jiꞌin Jonás tee ni yo ndakaxtnuꞌu tnuꞌu ni yo waꞌa Suꞌsi ma.
40 Vaa sukan ni kuu Jonás ma ja uni kivi nduu ñuu ni ñunee de chii tiaka kaꞌnu ma,
te sukan tna ko kuu saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a chi uni kivi nduu ñuu kinee sa chii ñuꞌú a,
te sani te ndateku sa,
kovaa ni a sukan,
ma jin kandija ñaꞌa ñayii tiempu yaꞌa.
41 Chukan kúu ja kivi ndakan Suꞌsi ma kuenda nuu ñayii tiempu yaꞌa,
te ñayii ñuu Nínive ma,
jin ndokuiñi i,
te jin ndaxtekuechi i ñayii tiempu yaꞌa,
chi vaa maa i chi kivi ni kaxtnuꞌu Jonás ma tnuꞌu Suꞌsi ma,
te nuu ni ka jinisoꞌo i sukan ni kaxtnuꞌu de ma chi ni ka ndakani ni ka ndakaꞌvi ini i,
te ni ka xndoo i ja uꞌvi ni ka yo saꞌa i ma,
te ni ka ndandikin i Suꞌsi ndija ma.
Te vitna chi yaꞌa iyo iya kanuu‑ka sana Jonás ma,
kovaa masu na in ndí ini ja kandija i ja káꞌan ya a.
42 Te suni sukan saꞌa tna ñaꞌa ni yo kuu reina ni yo tatnuni in ñuu jika ichi nuu vee ma,
vaa kivi yukan chi ndokuiñi ña nuu ñayii tiempu yaꞌa,
te ndaxtekuechi ña i,
vaa ñaꞌa yaꞌa chi jika xen‑xeen onde nuu ni kee ña ni kii ña ma,
sukan‑vaꞌa koninisoꞌo ña tnuꞌu ndichi ni yo kaꞌan Salomón ma te saꞌa ña ja vaꞌa ma.
Kovaa vitna chi yaꞌa iyo iya kanuu‑ka sana tee ni yo kuu Salomón ma,
te masu na in ndí ini ja kandija i ja káꞌan ya a ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
Sukan saꞌa tachi ma nuna ndakokuiñi i ini anua ñayii nuu ni kee i ma
43 Sani te jiñaꞌa tna Jesús ma:
―‍Ñayii kandija ñaꞌa ma te kukanu ini ñaꞌa i ma chi tachi ni yo ñunee ini anua i ma chi kée i,
te kuaꞌan vee i nuu yichi ma kúu i,
te ndánduku i ndenu ndatatu i.
Kovaa nú ñatuu níꞌi i ma,
44 te jani ini i:
“Ndakokuiñi o veꞌe nuu ni kee o ma.”
Te nú ni ndenda i,
te ni ndaniꞌi i ini anua ñayii ma ja sukan kaa in veꞌe nuu jâ ni ndaxtaa jâ ni nduvivii,
sukan kaa,
kovaa nune,
vaa ñatuu nde ndí ini i ja saꞌa i sukan kúni Suꞌsi ma.
45 Sani te tachi ma,
kiꞌin i jin nu xtutu i uja‑ka tachi kaꞌvi‑ka ka saꞌa i sana maa i ma,
te jin ndivi koo tutu ndaka i ja jin koo i ini anua ñayii yukan,
te suꞌva kaꞌvi‑ka nduu ñayii yukan sana sukan ni yo kuu i onde xinañuꞌu ma.
Te sukan jin ndoꞌo ñayii tiempu yaꞌa,
vaa ndimaa ja uꞌvi ka kuni i ja jin saꞌa i,
te vitna ja jâ ni ka jini i ja ndaa ma ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
Ni kaꞌan Jesús ma nde ñayii kúu siꞌi ya jiꞌin ñani ya jiꞌin kuꞌva ya
46 Nuu yikuu Jesús ma káxtnuꞌu ya nuu ñayii ma,
te ichi keꞌe ma ka ndetu siꞌi ya ma jiꞌin ñani ya ma,
te ka kuni i ja jin ndatnuꞌu i jiꞌin ya.
47 Te in ñayii ma,
ni jan kuñaꞌa i Jesús ma:
―‍Siꞌi ni ma jiꞌin ñani ni ma,
ka iyo i keꞌe ma,
te ka kuni i ja jin ndatnuꞌu i jiꞌin ni ―‍kúu i jiñaꞌa i.
48 Kovaa Jesús ma,
ni ndakoneꞌe ya,
te jiñaꞌa ya nuu ñayii ni jan kaxtnuꞌu nuu ya ma:
―‍¿Na in kúu siꞌi sa ma jiꞌin ñani sa ma,
jani ini ni?
―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
49 Te ni skuili ya ndaꞌa ya ichi nuu ka iyo ñayii ka ndikin ya ma,
te jiñaꞌa ya:
―‍Maa ñayii yaꞌa ka kuu siꞌi sa jiꞌin ñani sa,
50 chi vaa ndevaꞌa‑ni ñayii ja saꞌa i sukan játna ini Yuva sa iya iyo andivi ma,
ñayii yukan kúu ñani sa ma,
jiꞌin kuꞌva sa ma,
jiꞌin siꞌi sa ma ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.