Jesús ma, ni kaxtnuꞌu ya siki ja káꞌan o ma te ñatuu saꞌa o ma
12
Sani te ni ka ndututu kuaꞌa mil ñayii,
vaa ûni kuaꞌa xeen i kúu ma,
te ka jexniꞌni tnaꞌa ndi‑in ndi‑in i.
Jesús ma, ni kejaꞌa ya káꞌan ya nuu tee ka ndikin ya ma:
―‍Jin ko koto vaꞌa ni maa ni nuu levadura tee ka kuu fariseo ma. Másu ko jin kuikin ni xiko de ma, chi vaa ka kaꞌan de ja ka jini de ja vaꞌa ma te masu ka saꞌa de ma.
2 Vaa ñatuu ni‑in ja iyo yuꞌu ma ja ma ndatuu i.
Ñatuu ni‑in ja yinee yuꞌu ma ja ma jin kuni o.
3 Chukan kúu ja ndaka nawa jin kaꞌan yuꞌu ni ma,
visi ka jani ini ni ja masu na in jini,
kovaa ndijin ndandaa konaꞌa kuenda kuu nduu ma,
te ja ni ka kaꞌan yuꞌu ni ichi ini veꞌe ma chi jin kayuꞌu i onde xini veꞌe ma.
Na in jin koyuꞌu o
4 ’Ndijin ñayii ka ketnaꞌa ini jiꞌin sa a,
ja káꞌan sa kúu ja má jin koyuꞌu ni ñayii ka kuni ja jin kaꞌni ñaꞌa i ma.
Vaa jinu, te masu nawa kuu jin saꞌa‑ka i.
5 Káꞌan sa na in jin koyuꞌu ni a:
Jin koyuꞌu ni iya kuu chunee ñaꞌa nuu andeya ma kivi jin kûu ni ma,
nú ma jin kandija ni sukan káꞌan ya ma. Saa vi, ¡jin koyuꞌu ni iya yukan!
6 ’¿Masu ka kuyaꞌvi uꞌun lasaa ja uu xuꞌun lilikin?
Kovaa Suꞌsi ma,
masu ndunaa ya ni‑in ti.
7 Te ja jin kuu maa ni,
onde ixi xini ni a naꞌa ya na saa kúu.
Chukan kúu ja masu jin koyuꞌu ni chi ndijin chi ka ndee yaꞌvi xeen‑ka ni sana in lasaa ma.
Máko jin ndakukan‑nuu o ja ka ndikin o Jesucristo ma
8 ’Ja káꞌan sa kúu ja,
ndevaꞌa‑ni na in na kaꞌan nuu ñayii ma ja ndikin ñaꞌa i maa sa,
suni saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, ndakaꞌan sa nuu ángel Suꞌsi ma ja iyo sa jiꞌin i.
9 Kovaa ndevaꞌa‑ni na in na kaꞌan nuu ñayii ma ja masu ndikin ñaꞌa i ma,
suni ndakaꞌan sa nuu ángel Suꞌsi ma ja masu iyo sa jiꞌin i.
10 Suꞌsi ma,
sakanu ini ya nuu ñayii ka kaꞌan ndevaꞌa siki sa ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, kovaa masu sakanu ini ya ñayii ka kaꞌan ndevaꞌa ja kuu Xtumani Ndios ma.
11 Ndijin ja ka ndikin ñaꞌa ni maa sa a,
nuna jin koo i jin xsiaꞌa ñaꞌa i ini veñuꞌu lilikin ma,
xi nuu tee ka jaꞌnde tniñu ma,
xi nuu tee ka netniñu ma, máko jin ko ndi ini ni nawa jin saꞌa jin kuu ni, xi nawa jin kaꞌan jin kachi ni.
12 Vaa maa Xtumani Ndios ma kaxtnuꞌu naxe jin kaꞌan ni ora yukan ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
Yika iyo ja ko ndiyo ini o ja kuaꞌa ja konevaꞌa o ma
13 Iyo in tee neꞌun ñayii ma,
jiñaꞌa de Jesús ma:
―‍Teskuaꞌa,
kuñaꞌa ni ñani sa ma,
te ndakaꞌnde de ja ni xndoo yuva sa ma ja jin kutaꞌvi sa ma ―‍kúu de jiñaꞌa de.
14 Jesús ma,
ni ndakoneꞌe ya:
―‍Ndijin,
¿na in káꞌan ja saña kúu in tee jaꞌnde tniñu, xi in tee jaꞌnde ñuꞌú? ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
15 Suni jiñaꞌa tna ya:
―‍Jin kani vaꞌa ini ni nasa yukan,
te jin ndiyo xeen ini ni ja jin konevaꞌa ni kuaꞌa xeen ndatniñu,
vaa masu ja konevaꞌa kuaꞌa o ndatniñu ma, te saꞌa i ja ndaniꞌi taꞌvi o ja koteku o ni‑kani ni‑jika chi ñaꞌa ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
16 Sani te ni kaꞌan ya in tnuꞌu vijin:
―‍Iyo in tee xiku,
te itu de ma,
ni kuu xeen ndaka ja ni chiꞌi de ma.
17 Te tee xiku ma,
ni kejaꞌa de jani ini de:
“¿Nawa saꞌa o?
Masu ndenu tnaa‑ka o ndaka ja ni niꞌi o a.”
18 Te kaꞌán de:
“Jâ jini o naxe saꞌa o.
Ndákana o ndaka yaka nuu ka ñuꞌu triu o a, te ndásaꞌa o ja naꞌnu‑ka, sukan‑vaꞌa tavaꞌa o ndaka ja nevaꞌa o a jiꞌin ja ni niꞌi‑ka o a.
19 Sani te kaꞌan o:
Nevaꞌa o kuaꞌa xeen ndatniñu ni tavaꞌa o a,
jâ kanda i kuaꞌa xeen kuiya.
Ndátatu o,
káa o, kóꞌo o, kóo sii ini o”, kúu de káꞌan de.
20 Kovaa Suꞌsi ma,
jiñaꞌa ya: “Ñatuu jani vaꞌa ini ni ja jani ini ni sukan. Vaa jakuaa vitna, te kûu ni, te ja ni tavaꞌa ni a, ¿na in xi‑kuenda ko kuu?”
21 Sukan kúu ndaka ñayii xtutu kuaꞌa i ja konevaꞌa i ma,
kovaa kúndaꞌvi i nuu Suꞌsi ma ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
Iyo Yuva o Suꞌsi ma ja jito ñaꞌa ya
22 Ni jinu,
te jiñaꞌa Jesús ma nuu tee ka ndikin ya ma:
―‍Saꞌa‑ni káꞌan sa:
Máko jin ko ndi ini ni nawa jin kaa ni ja jin koteku ni, ni a nawa jin kondii jin konama ni.
23 Ka jini ni ja maa Suꞌsi ma ni saꞌa ja ka teku ni a,
te kuu saꞌa ya ja jin niꞌi ni ja jin kaa ni ma.
Te ka jini ni ja maa Suꞌsi ma ni saꞌa yikikuñu ni a,
te kuu saꞌa ya ja jin niꞌi ni ja jin kondii jin konama ni.
24 Jin kondeꞌya ni lakaka ma,
ja masu ka chiꞌi ti itu,
ni a jin ndaxtutu ti nawa jin kaa ti,
ni a jin ko ndi ini ti ja jin tavaꞌa ti in nuu yaka.
Kovaa Suꞌsi ma chi waꞌa ya ja jin kaa ti. ¡Nde‑ka tu ka kuu ndijin chi ko ndi ini Suꞌsi ma ja jin kaa ni, vaa ka ndanuu‑ka ni sana lasaa ma!
25 Te visi na jin ko ndi ini xeen ni,
masu kuu jin saꞌa ni ja jin kuaꞌnu‑ka ni nú jâ ni ka jaꞌnu ni sukan‑ni kúni maa Suꞌsi ma.
26 Te chukan kúu ja,
nú masu kuu jin saꞌa ni ni‑in ja luluu‑ka ma,
¿navaꞌa ka ndi ini ni ndaka ja naꞌnu‑ka ma?
27 ’Jin kondeꞌya ni naxe ka jaꞌnu ita a.
Ni masu ka satniñu i,
ni masu ka keneꞌe i yuꞌva ja jin kuu saꞌma i ma.
Kovaa káꞌan sa ja ni a rey Salomón ma,
ja ndaka ja vaꞌa ni yo nevaꞌa de ma,
masu ni yo neꞌnu de sukan vivii ka ndaa ita a.
28 Vaa Suꞌsi ma,
saꞌa ya ja vivii ka ndaa ita ja ka iyo ichi yuku ma,
kovaa in‑ka kii ma,
te jin kayu i nuu ñuꞌu ma‑ni.
¡Te nú sukan vivii jito ya ita ma,
naka tu ndijin, suni vivii skondii skonama ñaꞌa ya! ¿Navaꞌa vala‑ni ka kukanu ini ni ya?
29 Te chukan kúu ja má jin ko ndi ini ni te jin ko kuxii ini ni ja ma jin niꞌi ni nawa jin kaa ni nawa jin koꞌo ni.
30 Vaa ndaka chaꞌa ka ndi ini ñayii ñuu ñayivi a.
Kovaa ndijin,
ka nevaꞌa ni in Yuva o ja jini ya nawa ka jiniñuꞌu ni a.
31 Ndijin,
jin ndanduku ni xinañuꞌu kuiti‑ka sukan tátnuni Suꞌsi ma ja jin saꞌa ni ma,
te ndaka chaꞌa, te kenda koo kuee‑ka ndi‑tnaꞌa ka jiniñuꞌu ni ma.
Jín saꞌa o ja vaꞌa ja ndaa vaa chukan chi masu ja naa kúu
32 ’Máko jin koyuꞌu ni,
ndijin ja ka kuu ni ndikachi sa a.
Masu kuaꞌa ni kúu, kovaa Yuva o Suꞌsi ma, jâ ni jani vaꞌa ini ya ja jin koo ni nuu koo ya ja tatnuni ya ma.
33 Jin xiko ni ja ka nevaꞌa ni a, te jin kuaꞌa ni ñayii ka jiniñuꞌu ma. Te ndaka ja vii ja vaꞌa ka saꞌa ni ma, te jin koo vaꞌa i in nuu bolsa ja masu naa masu teꞌnde onde andivi ma. Vaa yukan masu na kuiꞌna kivi koo, ni a tikixin ja jin xnaa ti.
34 Vaa nuu iyo ndaka ja vaꞌa ka nevaꞌa ni ma,
te yukan tna jin kuꞌun ini ini anua ni a.
Jín koo tuꞌva o ja ndenda iya ni kii ñayivi ñuu ñayivi a
35 ’Jin ndakuꞌni vaꞌa ni chii ni a,
te jin koo tuꞌva ni,
jiꞌin ñuꞌu kotnuu nuu ni ma.
36 Jin ko kuu ni sukan ka kuu ñayii ka jinukuechi,
ja ka ndetu i jitoꞌo i ma,
ja ndenda de ja ni jaꞌan de in viko tnándaꞌa ma,
sukan‑vaꞌa nú ni ndenda de te skajan de yeꞌe ma,
te ñama ñama jin ndakune i.
37 Vavaꞌa jin kendoo ñayii ka jinukuechi ma,
nú jitoꞌo i ma, ndenda de te ndaniꞌi ñaꞌa de ja ka ndito i ma. Ja ndaa káꞌan sa ja maa tee kúu jitoꞌo i ma, satuꞌva de, te ndasunkoo ñaꞌa de nuu mesa ma, te maa de kani koꞌo nuu i ma.
38 Vavaꞌa jin kendoo i,
nuna ndaniꞌi ñaꞌa jitoꞌo i ma ja ka ndito‑ka i,
visi na ndenda de sava ñuu xi nuu ve ndii‑nka ma.
39 Ka jini ni saꞌa:
Vaa nú in tee xi‑veꞌe ma, te jini de na ora kenda kuiꞌna veꞌe de ma, masu kuaꞌa de tnuꞌu ja kivi i veꞌe de ma ja sakuiꞌna i.
40 Ndijin tna,
jin koo tuꞌva ni,
vaa saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a,
ndii sa ora masu ka jani ini ni ja ndenda sa ma ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
Tee jinukuechi vaꞌa ma jiꞌin tee ñatuu jinukuechi vaꞌa ma
41 Pedro ma,
ni jikan‑tnuꞌu de:
―‍Señor, ¿ni ndakani ni tnuꞌu vijin yaꞌa ja jin kuu maa sa, xi ja jin kuu ndaka ñayii a? ―‍kúu de jiñaꞌa de.
42 Iya Tátnuni ma,
jiñaꞌa ya:
―‍Jin ndasaꞌa ni kuenda te jin ko kuu ni sukan kúu tee ñukuun ñukuun jinukuechi vaꞌa nuu jitoꞌo de ma.
Chukan kúu ja ni sacargu ñaꞌa jitoꞌo de ma ja na katanuu de kuáꞌa de ja jin kaa ndaka ñayii veꞌe jitoꞌo de ma maa ora jiniñuꞌu ja jin kaa i ma.
43 Ja vavaꞌa kúu tee jinukuechi nuu jitoꞌo de ma, nuna ndenda jitoꞌo de ma te ndaniꞌi ñaꞌa de ja yikuu de saꞌa de sukan ni tatnuni tee ma.
44 Ja ndaa káꞌan sa ja jitoꞌo de ma,
ndasacargu ñaꞌa de ndaka‑ka ja nevaꞌa de ma.
45 Kovaa nú tee yukan,
te jani ini de ja kukuee‑ka jitoꞌo de ma sana ndenda de, te kejaꞌa de saꞌa ndevaꞌa de ñayii ka jinukuechi ma, te kejaꞌa de kaa de koꞌo de, te ndajini de,
46 te kivi ñatuu jani ini de ja ndenda jitoꞌo de ma te ora ñatuu jini de ma,
te ndenda jitoꞌo de ma.
Te jitoꞌo de ma,
taji ñaꞌa de, te chunee ñaꞌa de ichi nuu ndoꞌo neni de ma. Sukan jin ndoꞌo ndaka ñayii ñatuu ka kandija ja káꞌan Suꞌsi ma.
47 ’Tee jinukuechi ma,
nú jini de nawa kúni jitoꞌo de ma ja saꞌa de ma,
kovaa nú ñatuu iyo tuꞌva de,
ni a ñatuu kándija de ma, xndoꞌo xneni‑ka ñaꞌa jitoꞌo de ma.
48 Kovaa tee jinukuechi ma,
te ñatuu jini de te saꞌa de ja ñatuu játna ini jitoꞌo de ma,
tee yukan,
suni ndoꞌo tna de, kovaa jaku‑ni. Nú na in kuaꞌa‑ka ni kundaꞌa i, suni kuaꞌa‑ka ndakan Suꞌsi ma kuenda nuu i. Te ñayii kuaꞌa‑ka sacargu ya i ma, kuaꞌa xeen‑ka ndakan ya kuenda nuu i.
Ñayii ñatuu ka kandija Jesús ma chi masu jin ketnaꞌa‑ka ini i jiꞌin ñayii ka kandija ya ma
49 ’Saña chi vee sa ja xnduꞌva sa ñuꞌu ñuu ñayivi a,
te nawa kuu vâa jâ nduꞌva nduꞌva‑nka ñuꞌu ma kúni sa.
50 Iyo ja ndoꞌo neni sa,
te ¡kúxii xeen ini sa onde kivi ko kuu ma!
51 ¿Ka jani ini ndijin ja ni kijaa sa ñuu ñayivi a, te jin koo sii ini ñayii a? Káꞌan sa ja ñaꞌa, suꞌva ni kijaa sa ja jin ndusiin ñayii jin kondikin ñaꞌa maa sa a jiꞌin ñayii masu jin kondikin ñaꞌa ma.
52 Vaa onde vitna te kivi kiꞌin o a, uꞌun ñayii ka iyo in veꞌe ma, te jin ndusiin uu tnaꞌa i ja ma jin ketnaꞌa ini i, te jin ndakiti ini i nuu uni‑ka tnaꞌa i ma.
53 Suꞌva suꞌva jin ndakiti ini nuu tnaꞌa tee ma jiꞌin sayii de ma, te ñaꞌa ma jiꞌin sasiꞌi ña ma, te suni sukan jin ko kuu tna ñaꞌa kúu siꞌi xiso ma jiꞌin janu ña ma ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.
Jiniñuꞌu ja ndasaꞌa o kuenda na tiempo kúu ja ka iyo o a
54 Jesús ma, jiñaꞌa tna ya nuu ñayii ma:
―‍Ndijin chi nú ka jini ni viko ma ja ndenda koo i ichi nuu kée kandii ma, te ka kaꞌan ni ja kuun savi, te sukan kúu.
55 Te nú yiꞌi kajin ichi nuu vee ma, te ka kaꞌan ni ja iꞌni xeen ko kuu, te suni sukan kúu.
56 ¡Sandaꞌvi‑nka ja ka jini ni te masu ka ndasaꞌa ni kuenda nawa saꞌa Suꞌsi ma in kivi in kivi a! Nú ka jini ni sukan kúu andivi ma jiꞌin nuu ñuꞌú a, ¿navaꞌa ñatuu ka ndasaꞌa ni kuenda na tiempu kúu ja ka iyo ni a?
Jin ndakaꞌan mani tnaꞌa ni jiꞌin ñayii ñatuu ka iyo mani jiꞌin ni ma
57 ’¿Navaꞌa ñatuu ka ndasaꞌa ni kuenda nú ja vaꞌa kúu ja ka saꞌa ka kuu ni a te jin kendoo vaꞌa ni?
58 Te nú na in na kuaꞌa kuenda nuu tee ka netniñu ma ja ni kanaa ni jiꞌin i, te ora kuaꞌan ni jiꞌin i ichi ma, te ko ndi ini ni ja jin ndatnuꞌu‑mani ni jiꞌin i, te jin sakanu ini nuu tnaꞌa ni, te jin ndumani ni, sukan‑vaꞌa ma jin xsiaꞌa ñaꞌa i nuu tee jaꞌnde tniñu ma. Vaa nú ñaꞌa, te tee jaꞌnde tniñu ma, tatnuni de nuu tee kúu soldado ma, te jin chinee vaꞌa ñaꞌa de vekaa ma.
59 Te káꞌan sa ja jâ ni skenaa ni maa ni kúu, vaa masu ndee ni vekaa ma, onde ndachunaa ndiꞌi kuiti ni ―‍kúu ya jiñaꞌa ya.