Ezequías Judán enabun xanen ibujaida inikiaki, na janchadan
(2 Cr 29.1-2)
18
1-2 Samaria anu Israelin enabu yunui Elán juni bake Oseas 3 año xanen ibukunkainaya Ahazin juni bake Ezequías 25 badiya xanen ibui Judán enabu yunui Jerusalén anu 29 año xanen ibukunkainikiaki. Ezequíasin ewadan, Abí inikiaki. Abín epadan, Zacarías inikiaki. 3 Jaska jawen xenipabu David jiwexun apauni keska wakin kaneama Ezequíasin chibankubainai Jehován jaska bechipaiai axuain uin jawen benimakunkainikiaki. 4 Ja xanen ibuxunan, mati keyatapa anua yushibubu kenwanti jiwe medibi tibi jau chakabuwakin pusa pusa anunbun jatu yunua janua betsa yushibu Aserán dami betsa betsapa dasibi nichinibudi jau tekekin keyudianunbun inun mane bronce dunu dami Moisin jatu axuni kenakin: “Nehustánki”, anibu kenwankin ja bebun Israelin enabun ininti kuakubainmisbu Ezequíasin jatu mebin keyutan jatu pusa pusa amanikiaki.5 Israelin enabun mekenika Dios Jehová Ezequíasin ikunjaidawakubaini xanen ibukunkainidan, ja xanen ibu tibi ja bebun inun ja chipu Judán enabu xanen ibu ikubidanibu Ezequías pepajaida keska tsua betsa jayama inikiaki. 6 Jaska Jehován Moisés yununi chibankin jawen yunuti inun jawen nemati jamebi jeneama ikunkainkin Ezequíasin Jehová ninkakin chibankubainaiwen taexun 7 jawada atimapa tibi pewakin taewakubainaiwen taexun Jehován Ezequías medabewakin pewakin keyumanikiaki.
Jaska wakin Asiria nawa xanen ibujaida Ezequíasin danankin ana jawen tsumatan jawen impuesto ana pakakatsi ikama jaki sinatanikiaki. 8 Ja inun, jawen mai pakea anua Filisteo nawabu nichinkin jawen detenamenikabubetan Ezequíasin jatu maemakubainkin ja janu kexei idutan uinti jiwe pishta keyatapa inun jatun maewan mishki kenebaunibu betsa betsapa anu jawen detenamenikabubetan jatu mebinkin keyukin Gaza mai pakea jidabi ibuwanikiaki.
Israelin enabun maewan Samaria achinibukiaki, na janchadan
9 Ezequías xanen ibui ma 4 año ikainaya janua Samaria anu Elán juni bake Oseas Israelin enabu anu xanen ibui ma 7 año ikaitian Asiria nawa xanen ibujaida Salmanasar jawen detenamenikabu midima iwei Samaria anu juxun jau mae dasibi kexebaununbun jatu yunua kexekin keyubaunabu achinun, iwanan, jadakidi nitimawakin jatu kebenkubainabu ana jawawen kushipatidubumaken jatu detekubainkin 10 3 año atimas jatu di akin keyukin jatu achinibukiaki. Ezequías xanen ibui ma 6 año ikaya Samaria anu Oseas Israelin enabu xanen ibui ma 9 año keyuaya Asiria nawa detenamenikabun atimas Samaria achinibukiaki. 11 Januxun jatun mae pakea jidabi anua Israelin enabu dasibi main jatu nichian bukatsi ikabumabiaken jawen detenamenikabun jatu iyukin jashiwen jatu chachi chachi akubainaibun jatun mai pakea Asiria anu Asiria nawa xanen ibujaidatun jatu iyukin jatu bichitan mae betsa Halah inun mai pakea betsa Habor inun Jene Gozán dapi inun Media nawabun maewan betsa betsapa anu jatu jiwemakin jawa pakama jatu dayamapaunibukiaki. 12 Jehován tsuma Moisin jatu yusintan jatu kenexunbiani inun jaska Diosun bechipaiai keskai ana jawen jiwebainabumaken jatube Jehová yubakabiani jatun mekenika Dios jawa ninkabuma ikubainaibuwen taea Asiria nawabun jatu ichakawaibu Jehován jatu nemaxunama inikiaki.
Judán enabudi achinun ika Asiria nawabu benibukiaki, na janchadan
(2 Cr 32.1-19; Is 36.1-22)
13 Chipu 10 año kaken Ezequías Jerusalén anu xanen ibui ma 14 año keyuaya Asiria xanen ibujaida betsa jawen kena Senaquerib jawen detenamenikabu midimabube Judán enabun mai pakea anu juxun Jerusalén dapi jatun mae mishki kenebaunibu tibi dapi mapuxun pia inun jashi inun maxax tudewen tsaka tsaka akin puta puta akubainkin uxe ichapa kaya atimas jatu dasibi achikin keyukubainaibun 14 jaskaibuwen taexun Jerusalén anuxun Judán enabu xanen ibujaida Ezequíasin jawen jancha kenexun bumakin: “En kaneniki. Jawada min ea yukai en mia pakaxanaii, en mai anua mia inun min detenamenikabu man kanunan”, atan kenexuntan juni betsa bumakin yunua mae betsa Laquis anu Asiria nawa xanen ibujaida anu jawen kene buxun inan bixun uintan kemakin jati jau pakanun 9,900 kilo plata mane inun 990 kilo oro mane Asiria nawa xanen ibujaidatun Ezequías jancha kushipawen yunua 15 jaska wawen taexun Jehová kenwanti jiwe anua Ezequíasin mane plata jati bechixun jatu bimakin keyuxun janus ichawaxun ja kachu jawen jiwe jawendua anu kai jikixun jawen mabu pepa aduti dintu anua jawen mane plata jidabi jatu bimakin keyudiaxun jabianudi ichawaxun jabiastiandi 16 Jehová kenwanti jiwe janu jikiti xui istabin dabenibu inun, matsanibu inun, jawen beputi dabe wanibu bemakis inun uke medan Ezequíasin oro mane tashipawen jatu buyamabauntan jatu bepuxmani ja mane oro tashipa dasibi Ezequíasin jatu tsekamakin keyumaxun jaki dasiwatan Asiria nawa xanen ibujaida anu jau bununbun jatu yunua buaibun
17 jatun plata mane inun jatun oro mane inan bibiatan jawa daeama jaki sinatai jeneama Jerusalén chakabuwanun, iwanan, Laquis anua jawen detenamenikabu xanen ibu kushipa inun, jawen medabewanika jaki chiti ika inun, xanen ibu bexmas kushipa betsadi jawen detenamenikabu midimabe Ezequías anu Asiria nawa xanen ibu Senaqueribin jatu yunua bui Jerusalén dapi jikitan paxku debu mishkiwen buyabainkin unpax jababainti wanibu dapi inun janu kaxun tadi patsamisbu bai ka dapi jatun tadi jiwe puntebaunshina 18 xanen ibu Ezequíasbe janchanun, iwanan, kenabu ja kama jawen medabewanikabu Hilquíasin juni bake Eliaquim jatun xanen ibun jiwe mekexunmis inun, Sebnán xaba tibi ikaibu jatun kenekubainmis inun, Asafin juni bake Joah xanen ibu kenexunika Asiria nawa xanen ibu bexmasbube janchanun ika, Jerusalén anua taxnibain jatuki nukuabu 19 Asiria nawa detenamenikabu xanen ibun jatu yuikin:
—Asiria nawa xanen ibu kushipajaidatun jancha matun xanen ibu Ezequías eska yuixuntankanwen: “¿Jadatutun mia medabewai, min jaki chiti ika ikai? 20 ¡Yuba jancha jawendua ichapa min unain keska bepadanbain detenamea min unanmajaidaki! En jancha min dananmiswen taea ¿jadatu min jaibuki min chiti ika ikai? 21 Egipto nawabun mia medabewaxanai min shinain en unaiin. Jakia jabudan, jatun xanen ibube jawa kushipa jayabumaki, man dasibi jaki chiti ipananbunan. Dasibibun jawen jancha ninkakin ikunwainbu, Egipto nawa xanen ibu Faraón babukin tsua medabewatidumaki. 22 Ja inun, matun yuikin: ‘Jau nuku medabewaxanun: Nukun mekenika Dios Jehová ja besti nun ikunwaiin’, akin man yuitiduki. Jakia matun mekenika kenwanpananbun matunabu Ezequíasin nemakin jabun mati keyatapa anua kenwanti medibi inun jabu inabu kuaxunkin menuti chi tapu dasibi jawen dayadubu chakabuwamakin yamawakin jatu keyumabiatan januxun Ezequíasin jatu yunukin Judán enabun mai pakea anu jiwexun Jerusalén anuxun besti Jehová kenwankin inabu nami inun jawen xeni kuakin menukin jau keyukubainxanunbun min xanen ibu Ezequíasin jatu yununiki, matun mekenika sinatamakinan. 23 Jaskawen taexun en tsuma Asiria nawa xanen ibujaidabe yubakanamekanwen. 2,000 junibu caballo katsaumetidubu min jayaken 2,000 caballo en mia inanxanaii. 24 Jamen miadan, jawa jayamabia jawa kushipawen en xanen ibu bexmasbu min jawa jatu kushimatidumaki. ¿Min daka jaki mapuabu detenameti caballo Egipto anua bikatsis ikai? Jaska shinanma jakimawe. 25 Ja inun, na mai pakea chakabuwakin yamawanun, iwanan, ¿matukidi Jehová en yukama ikima dabanen min shinain? Chakabuwakin yamawakin keyutankanwen, iwanan, chanima Jehován ea yunuimaki”, jaska en xanen ibujaidatun ea yuishinaki. Jawen jancha ninkajaidakanwen— jatu wa
26 Eliaquim inun, Sebná inun, Joahn kemakin yuikin:
—Nun mia ea akaii. Arameo janchawen nukube janchawe, nun ninkaidan. Mishki kenebaunibu mamaki manixun nukunabun ninkakanikiki. Jaskawen taea Hebreo janchawen nukube janchayamawe— akabu
27 jakia Asiria nawa detenamenika xanen ibun jatu ana yuikin:
—Matun tsuma inun matu besti anu Asiria nawa xanen ibujaidatun ea yunuamaki. Jaska en dama yuixudan, mishki kenebaunibu anu mapuxun jau jabundi ninkadianunbunwen. Jabia man ninkai keskadi ninkatan jabubetan nuitapakin ibubis matun pui pikin matun isun man adiakubainxanaii, ma matun maewan nun achi keyukenan— iwanan,
28 nixun jabias Hebreo jancha kushipawen ana jatu yuikin:
—Asiria nawa xanen ibujaidatun eska matu yuikiki. Ninkajaidakanwen. 29 “En kushipawen matu detekin en matu ichakawai jaska waxun matun xanen ibu Ezequíasin matu paxawatidumaki. Jawen chani janchawen matu padain ana ninkayamakanwen.” 30 Jamen nuku ninkama matun xanen ibu Ezequíasin shinankin matu yuikin: “Jehovánan, chanima kayabi nuku medabewaxanikiki, jatu nuku nemaxunkinan. Na maewan Jerusalén Asiria nawa xanen ibujaidatun jau achiyamaxanun Jehován amama jatu nemajaidaxanikiki”, akin matu yuibia 31 jawa ninkayamakanwen. En xanen ibujaidatun ea yunukinan, en matu yuinun ea yuishinaki: “Jabe unanuma jiwekunkainkatsi daenamebukuin taxnibidan ea anu bexun ea kenwandi bekanwen. Nun ma jaskai peabudan, matu tibitun matun uva bimi inun matun ji bimi higuera pikin matun chacha unpax man akubainxanaii. 32 Chipu misi inun, uva vino jau waxanunbun xekiwan trigo bai inun, uva bimi bai jaya ja inun, piti xeni wati olivo ji inun, buna bata ichapa jayadi mai pakea pepa matuna keskadi anu en xanen ibujaidatun matu dasibi iyuxanikiki. Matu jaska wa man jiwei pekubaintidubuki. Buni man mawama ikunkainxanaii.” Jamen man nuku ninkama Ezequíasin matu padankin yuikin: “Jehová juxun nuku medabewaiwen taea jawa dateyamakubainxankanwen”, matu wakubainaidan, 33 eskamisbukidi matu yuinun ninkakanwen. Asiria nawa xanen ibujaidatun kushipa nemakin yuda betsa betsapabun mekenika yushibubun jatu medabewama ipaunibuki. En uiniki. 34 Ja mae dabe Hamat inun Arpad jatun mekenika yushibudan, ¿jania? Jawa jayamaki. Ja inun, mai pakea Safarvaim mekenika yushibu inun, mae betsa Henán mekenika yushibu inun, mae betsa Iván mekenika yushibubudan, ¿jania? Jawa jayabumadiki. Asiria nawabu kushipajaidabun Samaria achiaibu jaskatan medabewatidubuma idianiki. 35 ¿Jadatu mekenika yushibubun jatun mae jatu nemaxuni man uinmamen, Asiria nawabun jatun kushipawen jatu ichakawaitianan? Yushibun jawa jatu medabewama iyamaki. Jehován Jerusalén medabewakin nuku mekeikiki, ikinan, ¿jaskakin man shinan chakadiai?— jatu wa
36 jau jatu jancha kemayamanunbun xanen ibujaida Ezequíasin bebunkidi yudabu yunushinawen taea mishki kenebaunibu anu mapuxun detenamenikabun ninkai pes jawa jancha taskama mapuabun 37 januxun Eliaquim jatun xanen ibun jiwe mekemis inun, Sebnán xaba tibi ikaibukidi kenexunkubainmis inun, Joah xanen ibu kenexunikatun jatun jancha ninkatan juinti nishmajaidatan jatun tadi ushnibaini jaska Asiria detenamenika xanen ibun ma jatu yuixu Ezequíaski chanikin yuitanun ika Jerusalén anu jikibain yuinibukiaki.