Me nwa tti mo ni E na tti me ko si tti Jesus a E ta be na so ta Ke tti Ma ne to na ke O tti E ne bye a ke e
Luke a
We tti ma ni a ne bye a ma wo te e Theophilus a
1
1-4 O Theophilus e, ma ne ke ko i ki di di ke nwi ma ni ki na na. Me to se ne ni wa ki ki di ne ta mo ki ka o ni e ka ske ta mo wa tti ma ni ki di di ke ni ki. I na i o tti ni wi nwa wa ni e ke ke ne ta i ya me tti ni na na ka o ni ko ta ka i e di we bo we mi ka te ni ki ma ni ki di di ke ni ki. Ki na ke ke ke ne ta ma ni ma ne me ko me to se ne ni wa ki ki di ko tti a ne bye a mo ki e ta se ni ki ma a ni e na i na ka mi ka te ni ki. We tti tta i no ki na ta wi ma ni a ne bye a mo na ni e bi tti wi ke tti se ki ma a ni ki di di ke ki ni. Ni na ne wi ke tti wa ba ta bye tti i di i di ke ki na i na i me ko e a ski we bi ke ko i i na i na ka mi ka ki. We tti ta ki ma ni i da wi ya ni ki na ta ta ki i ke ke ne ta ma ni bye tti ke kye ki no a mo ne ki ni ke te na me ko e i di ke ki.
Luke 1:1-25
E ki di ma so te e Zechariah a I o gi si tti
5 Ne ko te nwi yo we na i na i Herod a ni e o ki ma wi ni tti Judea e ki i na i ki wi ta ge ni ni ka ne si ta ma ma to mo ni te di ka ka Zechariah a e di so ta. Abijah a ni e di so ni tti ni ni ka ne si ni tti ni ma ma to mo ni a da wa ye o tti ki ge ni ma na ne ni wa. Zechariah a o wi wa ni Elizabeth a ni a wa i ne ki o tti ki ni ge ni Aaron a ni e di so ni tti ni ma ma to mo ni ne ni wa ni ni ka ne si ni tti ni a da wa ye. 6 TTe wi dwi me ko te bi no we be di ga wi ge i ki, i ne ne me ko ge i ki Ke tti Ma ne to wa ni. Wi nwa wa na ka ta mo ge i ki ke ki me si e di ki di se ta ko wa tti te ba ko ni ka na ni ma a ni Ke tti Ma ne to wa ni, Ne na e ne me na ga, wi nwa wa ba wi ke ko i e te na so tti ki. 7 A gi tta i Elizabeth a ka ski a sa te e a be no a i, a gi tta i o ta be no e mi wa te e e yi ki me ko tte wi dwi ke tti ki ge i ki.
8 Ne ko te nwi tta i Zechariah a ka o ni wi tti mi ke tte wi ma tti i na i na i e ba ka me ska ne ki i mi ke tte wi no ta wa wa tti Ke tti Ma ne to wa ni ma ni e da wi wa te e. 9 I ni ta ki e da wi wa te e me ko a be e wi nwa wa ni ka ne si tti ki ma ma to mo ni a da wa ye, a yo ge i ki me te ko e a ni ne ko ti (1) a ta be na so ge ni i bi ti ke tti ka o ni i no si ke tti i na i sa sa ge wi ma ma to mo wi ka ne ki. TTa ki ke ki me si a ta be na mo ge i ki me te ko e a ni wi na de na me ko na mo ge ni ke ke ki na wa tti ke ni ki Zechariah a. Na i na i tta i ma ni e i da wi wa tti, Zechariah a a ta be na so ge ni. 10 Na i na i tta i e no si ke wa tti e bye tti sa ni ki Zechariah a i ni e bi ti ke te e a wa i ne ki sa sa ge wi ma ma to mo wi ka ne ki. Ma ne ni ge ni ko ta ka i bye tti ma ma to mo ni tti i me to se ne ni wa i sa ki tti ta di ma ma to mo ni ge ni na i na i e no si ke te e.
11 Ka bo twe, Ke tti Ma ne to wa o mi ke tte wi e ma ni angel a ni e di te ka so ni tti ni mo ki ni ge ni we ti ma ya wi o tti na we e ta di no si ke te e. 12 Na i na i Zechariah a e ne wa tti ma a ni Ke tti Ma ne to wa o mi ke tte wi e ma ni be ki ski te e ge ni ka o ni e se ke si te e. 13 “Ka ta se ke si ka ni, Zechariah e,” i ko ge ni ma a ni. “Na i na i e ma ma to mo wa ni yo we Ke tti Ma ne to wa yo we ke ka ske ta ga. Ki mi ne ga ne na to ta ma wa tti yo we. Ka o ni ke wi wa Elizabeth a i o ta be no e mi wa gi ye se a ni ka o ni ma ma ka tti me ko John a ki i di swi a wa. 14 Ki ne di wi tta i mi da te ne mo bwa ka o ni e yi ki ma ne ko ta ka ki i mi da te ne mo wa ki. Ma na gi ye se a i ni ki tti i ni o tti we tti i i da wi ye ge. 15 We tti ta ta ki i o tti ne di wi mi da te ne mo ye ge Ke tti Ma ne to wa ma a ni i ke tti ne ne me wa. A gi na na di i me no tti ni me no we ni be di ba te a bo wi ka o ni me tti ke ni ki me no we ni. E ye ba wi me ko ni ki tti a ga wi ska ko ge ni Se sa ge ni wi ni tti ni Ke tti Ma ne to wa ni O no ke na wa ni. 16 Ka o ni Israel e ki we tti ki ni tti i ma ne me ko i ko ki na we e wa i na ka na ni tti Ne na e ne me ko wa tti ni Ke tti Ma ne to wa ni. 17 Ka o ni i a ne mi a ni tti Ke tti Ma ne to wa ni wi na ni ka ni me ne ta mi i a ne mi a tti. I ke ke ska we wa Mi ska we si ni tti ni e da wi ni te e me ko yo we Ke tti Ma ne to wa ni ke no ta ma wa ni tti ni Elijah a ni. E yi ki me ko i ne ne ke ne ta e wa tta ki ne ni wa i we ta be no e mi ni tti i i wi ke tti ne ne ke ne ma ni tti o ta be no e mwa wa i ka o ni i te ba na ni tti. Ka o ni ma a i ba wi na ka ne ko tti i Ke tti Ma ne to wa i we bi ne ne ki te e ska we wa e da wi ni tti ma a i be di ga i ni tti i i i da wi ni tti. We tti ta ta ki ma ni i i da wi tti a wa i na i i ki di na na i we na tti me to se ne ni wa i Ne na e ne me na gi ni o tti.”
18 Ka o ni Zechariah a e na na to ta wa te e Ke tti Ma ne to wa ni o mi ke tte wi e ma ni, “Ta ni tta i i i di ke ke ne ta ma ni ma ni i i di ke ki? Ne ki di ke ni na ke tti ki ka o ni ne wi wa me ko e yi ki.”
19 Ke tti Ma ne to wa o mi ke tte wi e ma ni i ni ma ni e i te e, “Gabriel a ne te di so, ka o ni te bi no we me ko ne wi tti ka ba ma wa Ke tti Ma ne to wa. Ne ta no ka ne ga i bye tti a tti mo e na ni ma ni me nwa tti mo ni. 20 Ke kye te na mi me ko bye bye tti me ko ma ni i i di ke nwi na i na i wi ki, me de we na i no ki ki be se ta wi a gi ko tti te bwe ta wi ya ni ni e na tti mo e na ni, a gi ko tti a yo i o tti ye bi i na e to ne mo wa ni ni me te no i me ko e na tti mo e na ni ki di i di ke ke.”
21 Ka o ni i ni na i a bi tti me to se ne ni wa ki ta na bwi a ge i ki Zechariah a ni, “Ka di tta i e te ki we tti ba wi a di ta i ke tti tti i na i o tti sa sa ge wi ma ma to mo wi ka ne ki?” i di te e ge i ki. 22 Na i na i e ke tti ni tti a gi i bi ka ski na e to ne mo ni tti ni. I ni na i ni, “Me me tti ke me ko ke ko i ne ta mo to ke sa sa ge wi ma ma to mo wi ka ne ki,” i di ne ne ki te e ge i ki. De ski i bi a ya wi a ya wi ne ni ke wa ka o ni i bi e ba wi ka ski ka na wi tti.
23 A ska tti me i ma wa tti a ko wi e wa se ya ni ki e mi ke tte wi tti i ni ni e na ga te e e o wi ki tti. 24 I ya i ma i tta i a ska tti me i me ko o wi wa ni Elizabeth a ni a tti gi ni ge ni ka o ni e ka ki so ni te e nya na nwi (5) ki de swa ka o ni tta i ma ni ni e i no we ni te e, 25 “Ma na tta i Ne na e ne mi ta ma ni e di ki di se ta wi tti i ba wi ta ki ko wi ye a na ka tti na na di me ne di i tti e ba wi ta ki ka ski a sa ki a be no a ki.”
E ki di ma so te e Mary a I o gi si tti
26 Na i na i tta i Elizabeth a ko twa di ka (6) ta swi ki de swa e ki di ba ka mi a tti gi te e, Ke tti Ma ne to wa o mi ke tte wi e ma ni Gabriel a ni e di so ni tti ni a no ka na ge ni i bye to ni tti a tti mo ni o te we ne ki Nazareth i e di te ka te ki a wa i ne ki a ki ki Galilee i e di te ka te ki.
Luke 1:26-80
27 A wa i na ni ba wi me i ta ke na so ni tti ni de ske si a ni ki di ma so ni tti ni i o na be mi ni tti a no ka na te ni i a tti mo a tti. Ma na tta i i ge wa Mary a i di so ge ni. A wa i na ni ki di ma so wa yo we ma na i ge wa i o na be mi tti ne ni wa ni Joseph a ni e di so ni tti ni. Ma na Joseph a e di so ta i ya i o tti ki ge ni a da wa ye ke tto ki ma wa ni David a ni e di so ni tti ni. 28 Ma na tta i Ke tti Ma ne to wa ni mi ke tte wi no ta wa ta na i na i e bye no ta wa tti ma a ni i ge wa ni ma ni i yo ge ni, “Na a yi, ki na e ke te mi no ki Ke tti Ma ne to wa, ma na Ne na e ne me na ga a yo i ke wi tti ka ba wi me ga.”
29 Mary a tta i wa wa na tti te e ge ni, “Ka di tta i i di we bo wa ka ni wi to ke, ma ni bye tti i na tti mo i ki,” i di te e ge ni. 30 I ni ni Ke tti Ma ne to wa o mi ke tte wi e ma ni ma ni e na ni te e, “Ka ta ko di ka ni, Mary e. Ke tti Ma ne to wa a wa si me i me ko ke te ne ne me ga. 31 Ke tti ne i me ko a yo ni na i ki a tti gi ka o ni i o gi si ya ni. Jesus a ki i di so a wa ma na. 32 Ma na tta i i o gi si ya na i ke tta wa i ni wa, ka o ni Ke tti Ma ne to wa, Ma wa tti ke tti ne ne ta ko si ta, ‘Ni na ma na ne gi sa,’ i i ne wa. Ke tti Ma ne to wa, ma na Ne na e ne me na ga i o ki ma wi e wa ma a ni, a wa i na ni ta ta ki yo we we tti ki tti ni David a ni e di o ki ma wi a tti yo we a da wa ye. 33 Jacob e ki we tti ki ni tti i me to se ne ni wa i wi a be ne wi o ki ma wi wa ka o ni e ta di ni ka ni o ki ma wi tti a gi na na di i a gi ke ni ki ni.”
34 Mary a ni e na na to ta wa te e ma a ni Ke tti Ma ne to wa o mi ke tte wi e ma ni, “Ta ni tta i ma ni i i di we bi ke ki? A gi ke i me i ni na na na di ta ke ni tti ni ne ni wa.”
35 Ma na Ke tti Ma ne to wa o mi ke tte wi e ma ni ni ma ni e i na te e Mary a ni, “Ma na Se sa ga ta Ke tti Ma ne to wa O no ke na wa ni ki bye no ta ga ka o ni Ke tti Ma ne to wa, Ma wa tti ke tti ne ne ta ko si ta o mi ska we si we ni ki ma ta ko ska gi. I ni tta i o tti ke ta be no e ma i a sa ta se sa ge na ke i o tti ki wa. Ke tti Ma ne to wa o gi sa ni i i na bi. 36 Mo tti me ko tti na we ma ta Elizabeth a, e ke tti ki tti a tti gi wa. A gi na i ki tti ni i a sa tti a be no a i i bi yo we, me de we na i no ki ni ko twa di ka (6) ta swi ki de swa e ba ka mi a tti gi tti. 37 Ma ni i i di ke ki we tti di ke ki, a gi ke ko i wa wa na be na to tti ni Ke tti Ma ne to wa.”
38 Ka o ni Mary a ni ma ni e i na te e Ke tti Ma ne to wa o mi ke tte wi e ma ni, “Ne ma ma to ma wa Ne na e ne mi ta. I ni me ko i i di ke nwi e no we ya ni.” Ka o ni ni Ke tti Ma ne to wa ni mi ke tte wi no ta wa ta e na ga te e.
Mary a E ma wi wa ba ma te e Elizabeth a ni
39 No ma ke i me ko i na i o tti ni Mary a e se se si o te we ne ki a te e e ma ma ga ki wi ni ki Judea e ki. 40 Na i na i a wa i na ni Zechariah a ni e o wi ki ni tti e bya te e ni e ma wi bi ti ke te e. Mary a ma ni i na ge ni Elizabeth a ni, “O.” 41 Na i na i me ko Elizabeth a e ka ske ta wa te e Mary a ni, na mi na we ke ke ska wa tti ni a be no a ni ko gi ma ma tti ni ge ni ka o ni tta i Se sa ga ni tti ni Ke tti Ma ne to wa O no ke na wa ni a ga wi ska ko ge ni Elizabeth a. 42 Ka o ni Mary a ni i ni e wi di ki ka no na te e ma ni e i na te e, “Ki na ma wa tti ke te mi na we si ta tta ki i ge wa ki ka o ni a be no a i no da na ta e yi ki i ke te mi na we si wa. 43 Me de we na a gi ni na te bi ki ya ni ni be ki me ko ke tti di ke ki i bye no ta gi ya ni ni na. Ma na Ne na e ne mi ta o kye ni e ne di wi me nwi to ta wi tti e bye tti wa ba mi tti. 44 Na i na i me ko e ka ske to na ni e me nwi ka no di ya ni ke ke ska wa ka a be no a e ne di wi mi da te ne mo tti ko gi ma ma tti wa. 45 We tti ta ta ki ke te mi na we si ya ni o tti e te bwe ta ma ni Ke tti Ma ne to wa ni mi ke tte wi no ta wa ta e ne ki yo we i i di ke ki. E ka no ta ma wa tti Ke tti Ma ne to wa ni Ne na e ne me na gi ni.”
Mary a Wa wi nwa na ge ni Ke tti Ma ne to wa ni
46 Mary a ni ma ni e i te e,
“Ke tti Ma ne to wa, ni na ma na Ne na e ne mi ta, ne ke tti ne ne ma wa.
47 Ke tti Ma ne to wa, Ke te ske ni ta, ne ne di wi me nwi be ma te si ta ga ni ya wi.
48 Ni na, e ke te ma ke si ya ni, e ma ma to ma ki
ne me ge ne me ga.
Ki a tti mo e ne a yo i o tti ye bi ni e ta di wa tti me to se ne ni wa ki,
‘Ke te mi na we si ta,’ ni i ko ki.
49 Ma ni o tti i i da wi wa tti, Ke tti Ma ne to wa, ne di wi mi ska we si ta, be ki me ko ke tti di ke ni ki ne to ta ga.
Sa sa ge we ni wi ni wi o wi so ni.
50 A be tti me ko ke te mi na we wa ma a i ke tti ne ne me ko tti i
ne ki me ko e di be mi na i ke ni ki be ma te si we ni.
51 Ke tti di ke ni ki i da wi wa.
I wa wa na tti ne ka we wa ke tti ne ne ti so ni tti i.
52 I ba na tti ta we wa o mi ska we si we nwa wi o ki ma wa i.
Me to se ne ni wa i ni ke te ma ke si ni tti i i ba se gi te na tti.
53 Ma ne me ko me nwi ke ni ki ke ko i i te bi e wa ke te ma ke si ni tti i
ka o ni ma a i me na te si ni tti i i mi we di wa tti a gi ke ko i i a to wa tti ni.
54 Israel a i i a se mi e wa me ma to me ko tti i.
I me ge ne ta mwa e di ki di ma tti i ke te mi na wa tti.
55 I ni ye to ke yo we e di ki di ma te e we tti ki ya gi ni
Abraham a ni ka o ni i na i we tti ki ni tti i ka ki ke wi e di be mi ke no ge ni.”
56 Ka o ni tta i Mary a ne swi (3) ki de so ki e wi tti a te e Elizabeth a ni ka o ni tta i ni ne ya bi e o wi ki tti Mary a e ne ya bi a te e.
John a Na i na i E ni ki tti, Me to se ne ni wa i Ge ta we bye na ta
57 Na i na i tta i a be no a ni e no de te e Elizabeth a gi ye se a ni no da na ge ni. 58 Ke tti ne i tta i i na i we wi ki tti ki ka o ni tti na we ma tti i ka ske de ge i ki e di ne di wi ke te mi na ko te e ma a ni Ne na e ne me ko tti ni. Wi nwa wa tta i ta gi mi da te ne mo ge i ki.
59 Ma na tta i gi ye se a dwa di ka (8) e ta so ko na ke si tti i ni e bya wa te e bye tti ma ma to mwi a tti ki e no me do wa wa tti circumcision i e ta me ki. Zechariah a tta i na ta wi i di so a ge i ki ma a ni a be no a ni e di so ni tti me ko o sa ni. 60 Me de we na tta i o kye ni ma ni i yo ge ni, “A gi, a gi tta i me ko, John a i i di so wa.”
61 “A gi ke i ne ko ta i tti na we ma tti ki i ni wi so ni a to wa tti ni,” i ko ge ni ma a i.
62 O sa ni ni e na na to ta wo te e o ne ka ni e a yo ki e i ne ni ka wo tti. Na ta wi ta ta ki ko tta wi ge i ki i me ka mo wa tti ne ta wi wi na i di so a ni ge ni a be no a ni. 63 A wa i ni ni e na to ta ke e ke ko i i ka ski ta di a ne bye i ke tti ka o ni e a ne bye a ke e, “John a tta i i di so wa.” Ke ki me si, “Di i o we yi,” i yo ge i ki. 64 Ke tti Ma ne to wa ko gi ne se a ge ni. Na e to ne mo ge ni ka o ni e we bi wa wi nwa na te e. 65 E ta di wa tti tta i i na i ke tti ne i we wi ki tti ki sa ya wi te e ge i ki ta ka wi e se ke si wa te e. I na i tta i o tti, ma ni e di i di ke ki wa ni na we e ma ma ga ki wi ki Judea e ki ta na to ta te ge ni ma ni. 66 TTa ki tta i me ko ma a ki no ta ka tti ki e na i na ki wi ni ki we bi ne ne ne ki te e ge i ki. Ma ni tta i e ti wa te e, “Ma na tta i a be no a i ke tta wa i ni wi wa!” Me te ne ta gi me ko Ne na e ne me na ga o mi ska we si we ni a se mi e gi ge ni.
Zechariah a Wa wi nwa na ge ni Ke tti Ma ne to wa ni
67 Ma a ni tta i o sa ni Zechariah a ni a ga wi ska ko ge ni Se sa ga ni tti ni Ke tti Ma ne to wa O no ke na wa ni. Ka no ta ma wa ni ge ni Ke tti Ma ne to wa ni.
68 “E ta di wa tti tta i me to se ne ni wa ki wa wi nwa na wa sa ma a ni Ke tti Ma ne to wa ni Ne na e ne ma ni tti ni Israel a i.
E bya tti tta i bye tti a se mi e wa ma a i o me to se ne ni ma i ka o ni tta i e ke te ske na tti e ko sko skwa ni ki o tti.
69 A yo i tta i i mo ki we ne wa ne di wi mi ska we si ni tti ni ne ko ti (1) i ke te ske ne na ge e ko sko skwa ni ki o tti.
A da wa ye me ma to ma ni tti ni Ke tti Ma ne to wa ni ma a ni David a ni e di so ni tti ni, i na i i ni we tti ki tti.
70 Ke tti Ma ne to wa ma ni i da wi ge ni e di ki do we tti yo we e na te e i i di ke ni ki a wa i na i be di gi tti ke no ta ma ko tti i.
71 Ke tti Ma ne to wa ke ki di me ko na na yo we i ke te ske ne na ge a wa i ne ki o tti ke wi tti skwe e na na ki
ka o ni a wa i ne ki o tti o mi ska we si we nwa wi ma a ki e ta di wa tti ne ski no na gi ki.
72-73 E ke te mi na wa tti e di ta ta ki yo we ki di ma te e we tti ki ya gi ni ke kya me na na i a da wa ye.
Me gi te e ge ni e di ma ma to mo wi ki di ma te e Abraham a ni we tti ki ya gi ni.
74 Ke wi tti skwe e na na i ki mi we ne ta ma ko na na
i ba wi ko ta ma ge i i di ma ma to mo wa ge wi na e di a ka wa ta ki
75 e di be di gi ke ki se sa ge we ni wi ki be ma te si we ni i na ka ta ma ge
ne ki me ko be mi ke no ge ni e me to se ne ni wi ya ge.”
76 Zechariah a ni ma ni e i na te e o gi sa ni, “A be no e, ki na wi na ma ni i i di te ka ne ne ki ke no ta ma wa ta Ma wa tti ke tti ne ne ta ko si ni tti ni, Ke tti Ma ne to wa ni.
Ki na me ne ta mi ki ma wi be me ka ma na Ne na e ne me na ga i ba ko di wi ke tti se ta wa tti me to se ne ni wa ki.
77 Ki a tti mo a wa ki Ke tti Ma ne to wa o me to se ne ni ma i i i di ke te ske na so wa tti.
Ma ni i i da wi tti, i mi we ne ta ma wa tti mya di ta ne ko we ni na ka ta mi ni tti i.
78 E ke da tti ke te mi no na ge we tti mi we ne ta mo na ge e be tta wi ya ge e na ka ta ma ge ki na na.
Ki bye no ta ko na na o wi ye a Ke tti Ma ne to na ke i o tti wa.
I bye tti ta na to ta mwa te bwe mi ka te ni ki ka o ni i ki de wi tti be ki ne i ke ni ki ta gi me nwi ke ni ki.
79 A wa i na ta ta ki e bye tti ke tti tti ki de swa e wa sa no da we tti e ki wi ta ya ge i ba wi ko ta tti ya ge
ki na na ta ta ki ki a se mi e ko na na e mya di te e ya ge
ka o ni e ba ki sa gi te e ya ge ka o ni e ko ta ma ge ne bo i we ni
i ma wa tti we ne na ge i te bi i di ma ga tti te e we ni e a te ki.”
80 Ma na tta i ni a be no a e be mye ki te e mi ska wa ni ge ni o wi ya wi. A wa i ne ki o wi ki ge ni a ki ki e ba wi o wi ye a ni ki wi ta ni tti e bi nya ni ki na na wi me te no i me ko na i na i e mo ki tti bye no ta ko ge ni Israel a i.